Υποστήριξη οικογένειας
Καταλυτικό ρόλο για την πορεία του Εκπαιδευτικού Προγράμματος του παιδιού, παίζει η συνεργασία με την οικογένεια.
Συχνά η αποτελεσματικότητα της παρέμβασης είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την δυνατότητα της οικογένειας να «συμμετέχει» στο θεραπευτικό σχήμα που έχουμε διαμορφώσει για το παιδί.
Μετά την πρώτη φάση της αρχικής αξιολόγησης του παιδιού, οι γονείς/οι κηδεμόνες, ενημερώνονται για τις εκπαιδευτικές ανάγκες του παιδιού τους και σε συνεργασία με τους θεραπευτές, διαμορφώνουν το Ατομικό Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα, το οποίο περιλαμβάνει τους βασικούς στόχους στους οποίους θα επικεντρωθεί η παρέμβαση.
Η συμβολή των γονέων στην εκπαιδευτική διαδικασία είναι ουσιαστική με την έννοια ότι μοιράζονται σημαντικές πληροφορίες με τους θεραπευτές και παίρνουν συγκεκριμένες οδηγίες για την εδραίωση και γενίκευση, ορισμένων δεξιοτήτων, στο καθημερινό περιβάλλον του παιδιού.
Ωστόσο, αυτή η «συμμετοχή» από την πλευρά της οικογένειας, μπορεί να έχει αρκετά διαφορετικές μορφές, οι οποίες εξαρτώνται από τόσο από τις δυσκολίες του παιδιού, όσο και από τις ανάγκες κάθε συγκριμένης οικογένειας.
Αυτό το θεραπευτικό σχήμα, δεν μπορεί παρά να είναι ευέλικτο και να παίρνει κάθε φορά την μορφή που εξυπηρετεί περισσότερο: λ.χ. επικοινωνία μέσω mail ή τετραδίου επικοινωνίας, παρακολούθηση ή ενεργή συμμετοχή στις συνεδρίες, συζήτηση μέσω μαγνητοσκοπημένων συνεδριών.
Επιπλέον, συχνά χρειάζεται να μεριμνούμε και να παρέχουμε υποστήριξη στα αδέλφια των παιδιών με δυσκολίες, τα οποία αρκετά φορές βιώνουν άγχος, αγωνία, θλίψη, θυμό και σε κάποιες περιπτώσεις διατυπώνουν προβληματισμούς και απορίες που ζητούν απάντηση.
Ομάδες Γονέων
Ανεξάρτητα από την συνεργασία των γονέων με τους θεραπευτές του παιδιού τους, οι γονείς έχουν την δυνατότητα συμμετοχής σε Ομάδες Γονέων, οι οποίες μπορεί να έχουν εκπαιδευτικό/ενημερωτικό ή και συμβουλευτικό χαρακτήρα.
Οι Εκπαιδευτικές Ομάδες Γονέων έχουν βασικό στόχο να ενημερώσουν αλλά και να εκπαιδεύσουν τους γονείς (ή και άλλους φροντιστές του παιδιού), στα εργαλεία και στις στρατηγικές που χρησιμοποιούνται στις συνεδρίες. Συχνά, η δομή αυτών των ομάδων έχουν εργαστηριακό χαρακτήρα, καθώς αποσκοπούν στην πρακτική εφαρμογή, εξάσκηση και εφαρμογή της εκάστοτε εκπαιδευτικής τεχνικής από τους γονείς.
Μερικά από τα θέματα που συνήθως διαχειρίζονται αυτές οι ομάδες είναι:
- Στρατηγικές Ανάπτυξης βασικών Κοινωνικών και Επικοινωνιακών Δεξιοτήτων
- Ιδέες και Δραστηριότητες για την Ανάπτυξη Δεξιοτήτων Παιχνιδιού
- Οργάνωση του Χώρου και Χρόνου του παιδιού: Στρατηγικές βασισμένες στην μέθοδο T.E.A.C.C.H
- Ενίσχυση Αυτονομίας: Βελτίωση Δεξιοτήτων Καθημερινής Ζωής
- Οργάνωση της Μελέτης στο Σπίτι
- Βελτίωση της Κοινωνικής Κατανόησης και Προσαρμογής μέσα από την χρήση των Κοινωνικών Ιστοριών (SocialStories) και των Εικονογραφημένων Συζητήσεων (ComicStripConversations)
- Τεχνικές αντιμετώπισης προκλητικών και ανεπιθύμητων συμπεριφορών
- Διαχείριση ελεύθερου χρόνου
- Εφηβεία και σεξουαλική εκπαίδευση
- Μαθησιακές δυσκολίες
- Επαγγελματικός Προσανατολισμός
Συχνά οι γονείς, παράλληλα ή ανεξάρτητα από την εκπαίδευσή τους αναφορικά με τις δυσκολίες των παιδιών τους, έχουν ανάγκη από Ψυχολογική Υποστήριξη, προκειμένου να διαχειριστούν, το άγχος, την αγωνία και την συναισθηματική επιβάρυνση που βιώνουν στην καθημερινότητά τους.
Οι Υποστηρικτικές Ομάδες Γονέων μπορούν να συνδράμουν σημαντικά στην διαχείριση του άγχους μεταξύ των οικογενειών, καθώς αποτελούν ένα ασφαλές πλαίσιο μέσα στο οποίο οι γονείς μπορούν να μοιραστούν αγωνίες και προβληματισμούς, να ανταλλάξουν εμπειρίες, να υποστηρίξουν ο ένας τον άλλον.
Ωστόσο, ορισμένες φορές καθίσταται απαραίτητη, τουλάχιστον για κάποιο διάστημα, η εξατομικευμένη υποστήριξη της οικογένειας ή κάποιου από τους δύο γονείς, ιδιαίτερα όταν η διάγνωση του παιδιού είναι ιδιαίτερα πρόσφατη ή όταν η οικογένεια αντιμετωπίζει επιπρόσθετα προβλήματα.
Marte Meo και Αυτισμός
Το Marte Meo αποτελεί μια τεχνική Συμβουλευτικής, που στοχεύει στη σταδιακή, λεπτομερή καθοδήγηση του φροντιστή/γονέα στην ανάπτυξη δεξιοτήτων επικοινωνίας και συνεργασίας με τον φροντιζόμενο/παιδί μέσα από καθημερινές στιγμές αλληλεπίδρασης. Δημιουργήθηκε από την Maria Aarts, Ολλανδή Ειδικό στον Αυτισμό, πριν από 35 χρόνια. Στην πορεία, λόγω της αποτελεσματικότητας του άρχισε να εφαρμόζεται σε πολλούς, διαφορετικούς τομείς και πλέον έχει γίνει ευρύτατα γνωστό σε περισσότερες από 40 χώρες.
Το όνομά της, πηγάζει από το λατινικό “Mars Meus”, που σημαίνει «με τις δικές σου δυνάμεις» και συμπυκνώνει την θεμελιώδη αρχή της μεθόδου, η οποία στοχεύει στην ενεργοποίηση των δυνάμεων κάθε φροντιστή για την ανάπτυξη συνθηκών συνεργασίας, θετικής καθοδήγησης και ανάπτυξης ασφαλούς δεσμού με το φροντιζόμενο.
Βασικό μέσο για τη συμβουλευτική Marte Meo αποτελεί η βιντεοσκόπηση καθημερινών δράσεων (παιχνιδιού ή δραστηριοτήτων καθημερινής ζωής). Προσφέρει στο Marte Meo θεραπευτή τη δυνατότητα να αναλύσει καρέ καρέ την αλληλεπίδραση μεταξύ του γονέα/φροντιστή/θεραπευτή και του παιδιού. Το βίντεο χρησιμοποιείται με δυο τρόπους, ως διαγνωστικό εργαλείο για τον εντοπισμό των επικοινωνιακών δεξιοτήτων που το παιδί διαθέτει ή χρειάζεται να αναπτύξει, καθώς και ως μέσο καθοδήγησης του γονέα/φροντιστή προκειμένου να στηρίξει το παιδί στην ανάπτυξη αυτών των δεξιοτήτων. Η βιντεοσκοπημένη εικόνα αποτελεί ένα ισχυρό μέσο, το οποίο χρησιμοποιείται με θετικό τρόπο για τη μετάδοση σαφούς και συγκεκριμένης πληροφορίας και αποτυπώνει την βελτίωση των δεξιοτήτων αλληλεπίδρασης από συνεδρία σε συνεδρία.
Καθώς τα προγράμματα παρέμβασης που αφορούν στις Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος, εστιάζουν στην ανάπτυξη της κοινωνικότητας και της επικοινωνίας, το Marte Meo μπορεί να υποστηρίξει σημαντικά την εκπαιδευτική διαδικασία, προς αυτήν την κατεύθυνση. Αποτελεί ένα άμεσο, οπτικοποιημένο και θετικό εργαλείο, το οποίο εντάσσει γονείς, θεραπευτές αλλά και τα ίδια τα παιδιά, στον σχεδιασμό και την υλοποίηση του θεραπευτικού πλάνου.
Η αποτελεσματικότητα του Marte Meo, ιδιαίτερα στο Φάσμα του Αυτισμού, βασίζεται στην δύναμη της εικόνας που εξασφαλίζει η χρήση του video, στην θετική προσέγγιση και στην επικέντρωσή του στην ανάπτυξη των βασικών δεξιοτήτων αλληλεπίδρασης.